Ile ulic prowadzi do Placu Zbawiciela?
7 Ulic Prowadzących do Placu Zbawiciela w Warszawie: Przewodnik 2025
7 Ulic Prowadzących do Placu Zbawiciela w Warszawie: Przewodnik 2025
Plac Zbawiciela w Warszawie to nie tylko jedno z najbardziej charakterystycznych miejsc stolicy, ale prawdziwe serce kulturalne i społeczne miasta. To miejsce, gdzie krzyżuje się siedem wyjątkowych ulic, z których każda opowiada własną fascynującą historię Warszawy.
Jednak pl zbawiciela to znacznie więcej niż tylko punkt na mapie - to tętniące życiem centrum, gdzie tradycyjna architektura spotyka się ze współczesnym miejskim stylem życia. Przede wszystkim jest to miejsce, gdzie historia przeplata się z teraźniejszością, tworząc niepowtarzalną atmosferę warszawskiej przestrzeni miejskiej.
W tym przewodniku odkryjemy wszystkie siedem ulic prowadzących do tego historycznego placu, poznając ich unikalny charakter, znaczenie historyczne oraz rolę, jaką odgrywają w codziennym życiu warszawiaków. Ponadto, przyjrzymy się najciekawszym punktom, które można spotkać na każdej z tych tras, prowadzących do jednego z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w Warszawie.
Ulica Marszałkowska od Północy
Image Source: Wikipedia
Ulica Marszałkowska, jedna z najważniejszych arterii Warszawy, biegnie od placu Bankowego do placu Unii Lubelskiej.
Historia Ulicy Marszałkowskiej
Nazwa ulicy pochodzi od urzędu marszałka wielkiego koronnego Franciszka Bielińskiego, którego pałac znajdował się przy skrzyżowaniu z ulicą Królewską. W końcu XVIII wieku ulica została wybrukowana na długości 810 łokci (około 480 metrów). Następnie, w połowie XIX wieku, budowa Dworca Wiedeńskiego w latach 1844-1845 przyczyniła się do intensywnego rozwoju okolicy.
Punkty Orientacyjne na Marszałkowskiej
W latach 1952-1955 powstał najbardziej charakterystyczny punkt orientacyjny - rozległy plac Defilad z Pałacem Kultury i Nauki. Ponadto, w latach 1961-1969 wybudowano tzw. Ścianę Wschodnią, składającą się z trzech 24-kondygnacyjnych wieżowców mieszkalnych, biurowców oraz domów towarowych. Na wschodnim narożniku Alei Jerozolimskich powstała charakterystyczna Rotunda PKO.
Transport Publiczny na Marszałkowskiej
W 2025 roku Marszałkowska przechodzi znaczącą modernizację infrastruktury transportowej [3]. Tramwaje Warszawskie realizują projekt "Zielonej Marszałkowskiej", który obejmuje:
Wymianę torowiska na odcinku około 1 kilometra
Utworzenie zielonego torowiska z rozchodnikiem
Budowę nowych przejść dla pieszych i przejazdów rowerowych [3]
Prace modernizacyjne, zaplanowane na okres wakacyjny 2025 roku, mają na celu znaczną poprawę płynności ruchu tramwajów [3]. Jednakże, podczas modernizacji przewidziane jest czasowe wstrzymanie ruchu tramwajów między przystankami Metro Ratusz Arsenał i Centrum przez około 3,5 miesiąca [3].
Jedna z najstarszych arterii Warszawy, ulica Mokotowska, początkowo stanowiła drogę wiodącą przez tereny Ujazdowa w kierunku wsi Mąkotów i Raków [4]. W rzeczywistości, jej historia sięga XIV wieku, kiedy wymieniano ją w dokumentach jako ważny szlak komunikacyjny .
Charakterystyka Ulicy Mokotowskiej
Około 1770 roku ulica została uregulowana i obsadzona drzewami na odcinku od Polnej do Pięknej [4]. Następnie, w 1820 roku wybrukowano odcinek między placem Złotych Krzyży a Piękną [4]. Obecnie całe założenie urbanistyczne ulicy Mokotowskiej znajduje się w rejestrze zabytków [4], co podkreśla jej wyjątkowe znaczenie w tkance miejskiej Warszawy.
Zabytkowe Kamienice przy Mokotowskiej
Ulica szczyci się imponującą kolekcją zabytkowych kamienic. Do najważniejszych należą:
Kamienica przy nr 12 - w 1910 roku była najwyższym budynkiem mieszkalnym w Warszawie [4]
Kamienica przy nr 51/53 - powstała w latach 1923-1925, zaprojektowana przez Mariana Lalewicza
Kamienica przy nr 57 - słynna "Krakowiacy i górale" z charakterystycznymi posągami podtrzymującymi balkony [4]
Lokale Gastronomiczne na Mokotowskiej
Współcześnie ulica Mokotowska słynie z wyjątkowej oferty gastronomicznej. Restauracja Mokotowska 69, otwarta w 2016 roku, przyciąga smakoszy wyśmienitą kuchnią i wyselekcjonowanymi winami. Ponadto, Dyspensa, działająca od ponad 20 lat, stała się miejscem rodzinnych spotkań, oferując latem charakterystyczny "paryski" ogródek . W okolicy znajduje się również wiele innych uznanych lokali, które tworzą niepowtarzalną atmosferę kulinarną tej części miasta.
Aleja Wyzwolenia
Image Source: Wikipedia
Łącząca plac Na Rozdrożu z pl zbawiciela, Aleja Wyzwolenia stanowi kluczowy element historycznego układu urbanistycznego Warszawy [9].
Historia Alei Wyzwolenia
Początki alei sięgają lat 1767-1768, kiedy powstała jako fragment Drogi Królewskiej, zaprojektowanej przez Augusta Moszyńskiego [10]. Następnie, około 1784 roku, otrzymała nazwę Nowowiejskiej ze względu na połączenie z nowo powstałą wsią [10]. W 1875 roku południową stronę ulicy zajęły koszary rosyjskiego Litewskiego Pułku Lejbgwardii [11]. Jednakże, najbardziej znacząca zmiana nastąpiła w 1946 roku, kiedy nadano jej obecną nazwę - Aleja Wyzwolenia [11].
Współczesny Charakter Alei
Obecnie aleja zachowuje swój historyczny układ jako fragment osiemnastowiecznej osi stanisławowskiej [11]. Ponadto, w latach 1949-1955 powstało tu osiedle MDM Latawiec, zaprojektowane przez Eleonorę Sekrecką [11]. Charakterystycznym elementem alei są szerokie pasy zieleni między jezdnią a budynkami oraz reprezentacyjne mieszkania w budynkach usytuowanych na planie odcinka koła [10].
Punkty Usługowe i Handlowe
Wzdłuż alei znajdują się liczne punkty handlowo-usługowe, między innymi:
Top Market oferujący szeroki asortyment produktów spożywczych
Sklepy Doroty Plus działające od 2012 roku
Kwiaciarnia przy Natolińskiej
Natomiast w parterach budynków mieszkalnych znajdują się lokale usługowe i sklepy, tworząc charakterystyczny miejski charakter tej arterii. Współczesna zabudowa alei tworzy wydłużony plac, harmonijnie łączący się z okoliczną architekturą [10].
Historyczna droga prowadząca do pl zbawiciela, ulica Nowowiejska, początkowo powstała jako element wielkiego założenia urbanistycznego Warszawy w latach 1767-1768 [14].
Pochodzenie Nazwy Nowowiejskiej
Nazwa ulicy ma swoje korzenie w królewskiej inicjatywie. W 1784 roku, z polecenia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, utworzono wzorcową osadę nazwaną Nową Wsią [14]. Następnie, droga prowadząca do osady otrzymała nazwę Nowowiejskiej. W 1933 roku zmieniono jej nazwę na ulicę 6 Sierpnia, upamiętniając wymarsz Pierwszej Kompanii Kadrowej [14]. Jednakże, w 1949 roku przywrócono historyczną nazwę Nowowiejska [14].
Ważne Instytucje przy Nowowiejskiej
Obecnie przy ulicy znajdują się znaczące instytucje państwowe i edukacyjne:
Politechnika Warszawska z charakterystycznym Gmachem Głównym [14]
Agencja Mienia Wojskowego oraz Naczelna Prokuratura Wojskowa
Hospicjum Sióstr Felicjanek, działające w zabytkowym budynku pod numerem 10a
Ponadto, przy Nowowiejskiej mieści się stacja metra Politechnika, która znacząco zwiększa dostępność komunikacyjną tej części miasta [14].
Komunikacja Miejska na Nowowiejskiej
W 2025 roku zaplanowano znaczącą modernizację infrastruktury tramwajowej. Od 20 maja do 23 czerwca prowadzone będą prace remontowe na odcinku między placem Narutowicza a aleją Niepodległości [17]. W ramach modernizacji wymienione zostaną szyny na skrzyżowaniach z ulicą Krzywickiego [17]. Obecnie Tramwaje Warszawskie przygotowują również koncepcję zmian w węźle przystankowym Nowowiejska, która zakłada przeniesienie przystanków za skrzyżowanie w celu ułatwienia przesiadek.
Ulica Marszałkowska od Południa
Image Source: Wikipedia
Południowy odcinek ulicy Marszałkowskiej, prowadzący do pl zbawiciela, przeszedł znaczącą transformację w latach powojennych, stając się symbolem nowej epoki w historii Warszawy.
Różnice Między Północnym i Południowym Odcinkiem
Południowa część Marszałkowskiej wyróżnia się monumentalną zabudową socrealistyczną, powstałą w latach 1950-1953. W przeciwieństwie do północnego fragmentu, gdzie dominowała zabudowa przedwojenna, południowy odcinek został całkowicie przekształcony. Ponadto, charakterystycznym elementem tej części ulicy są szerokie chodniki z podcieniami oraz bogato zdobione elewacje budynków [20].
MDM na Marszałkowskiej
Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa (MDM) powstała jako sztandarowy projekt urbanistyczny lat 50. XX wieku. Zespół projektowy pod kierownictwem Józefa Sigalina zaplanował osiedle dla 45 tysięcy mieszkańców. Jednakże, z ambitnych planów zrealizowano zaledwie 1/8 część.
Architektura MDM charakteryzuje się:
Monumentalnymi kolumnadami i podcieniami
Dekoracyjnymi płaskorzeźbami przedstawiającymi sceny z życia robotników
Reprezentacyjnymi parterami z lokalami handlowymi [22]
Współczesne Życie Ulicy
Obecnie południowy odcinek Marszałkowskiej przechodzi kolejną transformację. W 2006 roku przeprowadzono rewitalizację fragmentu od placu Unii Lubelskiej do placu Zbawiciela [3]. Następnie, w ramach projektu "Zielona Marszałkowska", wprowadzono nowe nasadzenia drzew i modernizację infrastruktury.
Ponadto, w 2016 roku cała Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa została wpisana do rejestru zabytków. W parterach budynków nadal funkcjonują liczne lokale usługowe i gastronomiczne, kontynuując tradycję tej części miasta jako ważnego centrum handlowo-usługowego.
Wśród warszawskich ulic prowadzących do pl zbawiciela, ulica Koszykowa wyróżnia się bogatą historią sięgającą XVIII wieku.
Historia Ulicy Koszykowej
Początki ulicy wiążą się z powstaniem założenia urbanistycznego związanego z osią stanisławowską w 1770 roku [25]. Nazwa ulicy pochodzi od folwarku Koszyki, który znajdował się między ulicami Koszykową, Śniadeckich i Polną od początku XIX wieku do 1860 roku [26]. Pierwotnie nazywana "Koszyki", około 1885 roku otrzymała obecną nazwę - Koszykowa [25].
W okresie okupacji niemieckiej ulicy nadano niemiecką nazwę Lückstrasse [25]. Jednakże po II wojnie światowej, podczas budowy Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej, ulicę podzielono na dwie części [25]. Fragment zachodni włączono w ciąg ulicy Pięknej, natomiast wschodni połączył się z placem poprzez charakterystyczną arkadową bramę [25].
Punkty Kulturalne przy Koszykowej
Ulica szczyci się znaczącymi instytucjami kulturalnymi i edukacyjnymi:
Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy (nr 26/28) - powstała w 1907 roku, a własny gmach otrzymała w 1914 roku
Ambasada Republiki Czeskiej (nr 18) - dawna kamienica hrabiego Uwarowa
Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej (nr 55) [25]
Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych (nr 86) [25]
Ponadto w 2025 roku Biblioteka na Koszykowej przechodzi znaczącą modernizację, zyskując nowe powierzchnie, nowoczesne magazyny oraz sale wykładowe. Następnie planowane jest poszerzenie oferty kulturalnej poprzez organizację koncertów kameralnych i wystaw artystycznych.
Połączenia z Placem Zbawiciela
Obecnie ulica Koszykowa łączy się z pl zbawiciela poprzez charakterystyczną arkadową bramę, analogiczną do bramy ulicy Śniadeckich [25]. W ramach modernizacji infrastruktury w 2025 roku, wprowadzono znaczące zmiany w przestrzeni publicznej. Na odcinku między ulicami Chałubińskiego i Lindleya usunięto ponad 700 m² betonu, zastępując go zielenią miejską [31]. Dodatkowo zaplanowano nasadzenia 14 nowych klonów, które harmonijnie wpiszą się w istniejący drzewostan [31].
Pierwotnie będąca drogą narolną, ulica Piękna otrzymała swoją nazwę około 1770 roku ze względu na malownicze ogrody okalające jej bieg [32].
Architektura Ulicy Pięknej
Na przełomie XIX i XX wieku przy skrzyżowaniu z Alejami Ujazdowskimi powstał charakterystyczny rząd niewysokich, jednorodnych stylowo eleganckich kamieniczek [4]. Wśród nich wyróżnia się budynek pod numerem 3, którego prosta forma nawiązuje do architektury klasycystycznej [4].
Szczególną wartość architektoniczną przedstawiają:
Willa Struvego (nr 44a) - powstała w latach 70. XIX wieku według projektu Karola Kozłowskiego
Kamienica Lessera - z charakterystycznym niebieskim podwórzem
Kamienica przy nr 66 - historyczna siedziba pilota i konstruktora Stanisława Wigury
Ponadto, powojenna budowa MDM spowodowała znaczące zmiany w przebiegu ulicy, dzieląc ją na dwie części. Jednakże, niektóre budynki, mimo uszkodzeń wojennych, zachowały swój pierwotny charakter [4].
Lokale i Usługi przy Pięknej
W 2025 roku ulica Piękna tętni życiem biznesowym. Nowoczesny kompleks biurowy "Piękna 2.0" oferuje prestiżowe powierzchnie klasy A . Następnie, w historycznej kamienicy przy Pięknej 19 (dawna Mała PASTA) znajdują się przestrzenie biurowe o charakterze loftowym.
W parterach kamienic funkcjonują różnorodne lokale usługowe, od ekskluzywnych butików po kawiarnie. Średnia cena najmu powierzchni biurowej w tej okolicy wynosi 97 zł/m², co świadczy o prestiżowym charakterze lokalizacji.
Dojście do Placu Zbawiciela
Ulica Piękna prowadzi do pl zbawiciela przez charakterystyczną zabudowę MDM z lat 50. XX wieku. W ramach tego założenia urbanistycznego powstały budynki z jednolitą kolumnadą i sklepami w podcieniach [9].
W ostatnich latach przeprowadzono wzorcową rewitalizację niektórych kamienic, przywracając im historyczny charakter [4]. Ponadto, wprowadzono nowe nasadzenia zieleni miejskiej, tworząc przyjemną przestrzeń dla pieszych zmierzających w kierunku placu.
Wnioski
Plac Zbawiciela stanowi prawdziwe serce Warszawy, gdzie siedem historycznych ulic splata się w wyjątkową miejską przestrzeń. Każda z opisanych arterii - Marszałkowska, Mokotowska, Aleja Wyzwolenia, Nowowiejska, Koszykowa i Piękna - wnosi własną, niepowtarzalną historię do charakteru tego miejsca.
Niewątpliwie, rok 2025 przynosi znaczące zmiany w infrastrukturze wszystkich siedmiu ulic. Modernizacja torowisk tramwajowych, nowe nasadzenia zieleni miejskiej oraz rewitalizacja historycznych kamienic tworzą harmonijną całość, łączącą tradycję z nowoczesnością.
Przede wszystkim warto podkreślić, że każda z ulic zachowuje swój unikalny charakter. Monumentalna architektura MDM przy Marszałkowskiej, zabytkowe kamienice Mokotowskiej czy nowoczesne przestrzenie biurowe przy Pięknej - wszystkie te elementy budują różnorodną, ale spójną tkankę miejską.
Plac Zbawiciela pozostaje miejscem, gdzie historia spotyka się ze współczesnością, tworząc przestrzeń przyjazną mieszkańcom i odwiedzającym. Siedem ulic prowadzących do placu nie tylko zapewnia doskonałą komunikację, ale również stanowi świadectwo rozwoju i przemian Warszawy na przestrzeni wieków.